Damarlar bədənimizin ən səssiz işçiləridir: heç nə demirlər, amma hər şeyi yadda saxlayırlar. Yuxusuz gecələri də, stressli günləri də, uzun oturma saatlarını da. Bu yük toplandıqca, qan daha “kaprizli” olur və tromboz riski artır — yəni laxtanın yaranması və damarların tıxanması.
1. Siqaret — damarı birbaşa “qızdıran” vərdiş
Siqaret damar divarını incidir, qanı qatılaşdırır, trombositlərin bir-birinə “yapışmasını” sürətləndirir. Sanki damar içində “bərkimiş asfalt” yaradılır. Bir tütün çubuğu belə risk qaldırır.
2. Hərəkətsizlik — qanın donub qalmasına şərait
Uzun müddət oturmaq (xüsusən ayaqları bükülü vəziyyətdə):
Ofis işi, təyyarə reysləri, saatlarla maşında oturmaq… Qan ayaqlarda toplanır, axın zəifləyir və laxtalanma riski artır.
Bu, “qanın həsrət qalması” kimi bir şeydir — hərəkət olmayanda o da küsdüyünü göstərir.
3. Həddindən artıq şirin və yağlı qidalanma
Belə qidalar qanda iltihabı artırır, lipid balansını pozur, damar daxili səthini zədələyir. Damar divarı zədələnəndə isə trombositlər “SOS siqnalı” kimi ora hücum edir və laxta riski artır.
4. Stres və emosional gərginlik
Stres hormonu adrenalin qanın təzyiqini artırır, ürək ritmini dəyişir və qanı daha “qalın” hala gətirir.
Daxildəki “həyəcan siqnalı sistemi” uzun müddət sönmür — bu da damarlara ağır yükdür.
5. Həddindən artıq spirtli içki istifadə etmək
Qan durulaşır deyə mif var, amma əslində:
– su balansını pozur,
– ürəyə yük verir,
– qanın tərkibini dəyişir,
– tromblara yol açır.
6. Su içməmə — qanın qatılaşmasının əsas səbəbi
Susuzlaşma = qan “şərbət kimi” olur.
Bu, tromboz üçün ideal mühit yaradır.
7. Yuxusuzluq
Bədən gecə təmir işləri görür. Yuxu pozulanda:
– damarların elastikliyi azalır,
– stress hormonları artır,
– qan “qarışıq və düzensiz” davranmağa başlayır.
Bəs nə etmək lazımdır?
Self-love bəzən sadəcə maska taxıb şəkil çəkmək deyil — damarlarını da sevməkdir.
Sənin bədəninə “mən buradayam, sən önəmlisən” mesajı belə verilir:
✨ Su içmək
✨ Hər 1–1.5 saatda ayağa qalxıb hərəkət etmək
✨ Siqareti azaltmaq və ya tam tərgitmək
✨ Yüngül, balanslı qidalanmaq
✨ Stresi idarə etmək (yürüş, yoga, nəfəs texnikası)
✨ Gecə qaranlıqda, sakit yuxu almaq
✨ Özünü dinləmək — bədən siqnallarını heç vaxt susdurmamaq
Bu kiçik addımlar — gələcək həyatını dəyişən böyük təhlükələri önləyir.
