Daraqda qalan saçları görüb ilk günahlandırdığımız şey adətən şampun olur. Amma həqiqət çox vaxt şüşə flakonda yox, hormonlarda gizlənir. Saç tökülməsi orqanizmin “nəsə qaydasında deyil” demək üçün seçdiyi ilk siqnallardan biridir. Ən çox isə üç hormon ön plana çıxır: qalxanabənzər vəzi hormonları, estrogen və kortizol.
Qalxanabənzər vəzi: səssiz sabotajçı
Qalxanabənzər vəzi hormonları maddələr mübadiləsinin “dirijoru”dur. Onlar az işləyəndə (hipotireoz):
-
saçlar nazilir,
-
uzanma dayanır,
-
tökülmə diffuz şəkildə artır.
Çox işləyəndə (hipertireoz) isə saçlar sürətlə tökülür, çünki follikullar istirahət fazasına məcburi keçid edir. Saç tökülməsi bəzən qalxanabənzər vəzinin ilk xəbərdarlığı olur.
Estrogen: saçın gizli qoruyucusu
Estrogen saçın “uzunömürlü dostudur”. O yüksək olanda saçlar qalın, parlaq və az tökülür. Amma:
-
doğuşdan sonra,
-
menopauza dövründə,
-
kəskin arıqlamada,
-
hormonal balans pozulduqda
estrogen azalır və saçlar birdən-birə daraqda yığılmağa başlayır. Bu səbəbdən bir çox qadın saç tökülməsini emosional dövrlərlə eyni vaxtda yaşayır.
Kortizol: stress hormonu, saçın düşməni
Uzunmüddətli stress zamanı yüksələn kortizol:
-
saç follikullarını vaxtından əvvəl “söndürür”,
-
qan dövranını zəiflədir,
-
saçın böyümə fazasını qısaldır.
Yəni “əsəbdən saçım tökülür” sözü bədii yox, tam bioloji reallıqdır.
Bəs nə etməli?
Saç tökülməsi sadəcə kosmetik problem deyil. Əgər:
-
tökülmə 2–3 aydan çox davam edirsə,
-
saçlar əvvəlkindən xeyli nazilibsə,
-
qaş və kipriklər də seyrəlibsə
mütləq hormonal analizlərə baxılmalıdır: TSH, T3, T4, estrogenlər, kortizol.
Saçlar susmur — onlar danışır. Sadəcə biz bəzən qulaq asmırıq. Daraqdakı saçlar bədəninizin sizə yazdığı kiçik, amma ciddi məktubdur.
