Hindistan və Pakistan arasında yaranan və zaman-zaman alovlanan münaqişə Cənubi Asiya regionunun təhlükəsizliyi üçün ciddi təhlükə mənbəyidir. Hər iki ölkənin nüvə silahına malik olması bu gərginliyin lokal münaqişədən daha genişmiqyaslı regional, hətta qlobal təhlükəyə çevrilmə riskini artırır. Bu tip böhranların dünya siyasətində yaratdığı dalğalanmalar isə coğrafi cəhətdən uzaqda yerləşən, amma strateji baxımdan qlobal sistemə inteqrasiya olunmuş ölkələr, o cümlədən Azərbaycan üçün də müəyyən təsirlərə malik ola bilər.
Mövzunu Den.az- a şərh edən Siyasi və Hüquqi Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Xəyal Bəşirov bildirib ki, Azərbaycan həm Pakistan, həm də Hindistanla rəsmi diplomatik münasibətlərə malikdir. Lakin bu münasibətlərin səviyyəsi və mahiyyəti fərqlidir. Pakistan Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü daim dəstəkləyən, Dağlıq Qarabağ məsələsində açıq mövqe nümayiş etdirən və Ermənistanı tanımayan ölkədir. Buna qarşılıq olaraq, Azərbaycan da Pakistanla qardaşlıq münasibətlərini yüksək səviyyədə saxlayır. Hindistanla isə münasibətlər daha çox iqtisadi əməkdaşlıq və enerji layihələri çərçivəsində inkişaf edir.
Xəyal Bəşirov hesab edir ki, belə bir münaqişə zamanı Azərbaycan balanslı, lakin prinsipial mövqe sərgiləməlidir. Azərbaycanın regiondakı müttəfiqlərinə sədaqəti və beynəlxalq hüquq prinsiplərinə hörməti onun diplomatik gücünü və etibarını artırır. Azərbaycan üçün əsas məqsəd tərəflər arasında gərginliyin sülh yolu ilə həllinə çağırmaq, BMT prinsipləri çərçivəsində dialoqu dəstəkləmək və qlobal sabitliyə töhfə verməkdir.
Cənubi Asiyada genişmiqyaslı münaqişə qlobal enerji və ticarət yollarını təhlükə altına sala bilər. Hind okeanı vasitəsilə keçən dəniz nəqliyyatı xətləri və xüsusilə neft daşımaları bu böhrandan mənfi təsirlənə bilər. Azərbaycan enerji ixracatçısı olan bir ölkə kimi, bu cür qeyri-sabitlikdən dolayı enerji bazarlarında baş verə biləcək qiymət dalğalanmalarına hazır olmalıdır. Eyni zamanda, Azərbaycanın Cənub Qaz Dəhlizi kimi strateji layihələrinin əhəmiyyəti daha da arta bilər.
Azərbaycanın Pakistanla sıx dostluq münasibətləri, həm də İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı (İƏT) çərçivəsində əməkdaşlıq etməsi onun İslam dünyasında nüfuzunu gücləndirir. Pakistanın təcrid olunmaması, ədalətli yanaşma göstərilməsi Azərbaycanın İslam ölkələri arasında diplomatik çevikliyini artıracaq. Azərbaycan bu vəziyyətdə İslam dünyasında vasitəçi və çağırışçı rolunu oynaya bilər.
Münaqişənin genişlənməsi və ya uzanması Azərbaycanda təhlükəsizliklə bağlı strateji düşüncələrin yenilənməsini tələb edə bilər. Əgər münaqişə daha geniş regional qarşıdurmaya çevrilərsə, bu, Azərbaycanın da daxil olduğu Qoşulmama Hərəkatı və İƏT kimi təşkilatların funksionallığını gündəmə gətirə bilər. Azərbaycan burada diplomatik təşəbbüslər irəli sürə, regional və beynəlxalq təşkilatlarda sabitliyə çağırış edən qərarların qəbul olunmasında fəallıq göstərə bilər.
Azərbaycan Hindistan-Pakistan gərginliyi kimi beynəlxalq böhranlara qarşı çevik, müdrik və milli maraqlara əsaslanan siyasət yürütməlidir. Qardaş Pakistanla strateji tərəfdaşlıq qorunmalı, eyni zamanda qlobal siyasətdə neytrallıq və balans prinsipi də unudulmamalıdır. Sülhə, dialoqa və beynəlxalq hüquqa çağırış Azərbaycanın həm beynəlxalq nüfuzunu gücləndirəcək, həm də milli təhlükəsizliyinə töhfə verəcək.
Ellada Rəsul
Den.az
