Uzun illərdir müşahidə olunan bir fakt var: qış aylarında insanlar kökəlir. Soyuq mövsüm ərzində orta çəki artımı 2–5 kiloqram təşkil edir. Bəs biz niyə qışda kökəlirik və bunun qarşısını necə almaq olar?
Qışda çəki artımının səbəbləri
1. Bayramlar
Tənbəl gündəlik rejim, bol süfrələr, çoxlu dadlı yeməklər və … Üstəlik, bütün bunlar adətən böyük kollektivlərdə baş verir. Bu detal təsadüfi deyil: statistika göstərir ki, insan tək olanda yox, başqaları ilə birlikdə olanda daha çox yeyir.
Məsələn, iki nəfərlik süfrədə hər adama düşən yemək miqdarı 35% artır, altı nəfərlik süfrədə isə insan adi haldan iki dəfə çox yeyə bilər.
2. Soyuq hava
İnsan təbiətin bir hissəsidir. Ayı kimi qış yuxusuna getməsək də, soyuq mövsümdə hormonal balansımız dəyişir. Orqanizm özünü qorumaq üçün yağ ehtiyatı toplamağa başlayır. Ümumiyyətlə, yağın müəyyən miqdarı orqanizm üçün vacibdir — o, bədəni temperatur dəyişikliklərindən qoruyur və immuniteti dəstəkləyir.
3. Gün işığının azalması
İşıq azaldıqca orqanizmdə melatonin artır, serotonin isə azalır. Serotonin çatışmazlığı bizi onu yeməkdən almağa sövq edir. Nəticədə yağlı və şirin qidalara meyl artır. Belə vəziyyətdə kökəlməmək çətinləşir.
4. Yaz aylarında pəhrizin təsiri
Kaliforniya Universitetinin alimləri qış kökəlməsinin daha bir səbəbini müəyyən ediblər: yaz aylarında tətbiq olunan sərt pəhrizlər. Yay üçün sürətlə arıqlamaq istəyən insanlar balanssız pəhrizlərə əl atır. Bu diyetalar uzunmüddətli olmur və bir neçə ay sonra — məhz qışda — kilolar geri qayıdır, üstəlik artıqlaması ilə.
Qışda necə arıqlayaq?
Bütün bunlar qışda kökəlməyin qaçılmaz olduğu anlamına gəlmir. Çıxış yolu var, sadəcə ağılla və tələsmədən hərəkət etmək lazımdır.
❌ Sərt pəhrizlərə yox!
Onlar hər zaman zərərlidir, qışda isə orqanizm onsuz da stres altındadır.
🥩 Daha çox zülal və süd məhsulları, daha az yağ
Zülal toxluq hissi yaradır və yağların yandırılmasını sürətləndirir. Süd məhsullarındakı kalsium da yağların mənimsənilməsinə təsir edir. Menyunu yağsız ət və azyağlı süd məhsulları ilə zənginləşdirin.
💧 Gündə 2 litr sərin su için
0,5 litri səhər yeməyindən əvvəl, qalan 1,5 litri gün ərzində. Orqanizm suyu bədən temperaturuna çatdırmaq üçün əlavə kalori xərcləyir.
🍳 Mütləq səhər yeməyi yeyin
Minnesota Universitetində aparılan tədqiqatlar göstərib ki, müntəzəm səhər yeməyi 3 ayda 2,3 kq arıqlamağa kömək edir.
🏃 Açıq havada idman edin
Təmiz havada məşq yağ yandırılmasını 15% artırır. Bunun səbəbi:
-
havada daha çox oksigen olması
-
orqanizmin isinmək üçün əlavə enerji xərcləməsi
-
parkda qaçış zamanı daha mürəkkəb hərəkətlərin yerinə yetirilməsi
Külək varsa, bu da üstünlükdür — ona qarşı müqavimət əlavə enerji tələb edir.
🏋️ Həftədə 2–3 dəfə zalda məşq edin
Əgər açıq hava uyğun deyilsə, idman zalı yaxşı alternativdir. Aerob yüklər daha effektivdir: qaçış, yerimə, velosiped, tennis, badminton və s.
💡 İşıq çatışmazlığını kompensasiya edin
Evdə parlaq işıqlandırma yaradın. Əhval düşəndə özünüzü hərəkətə məcbur edin — musiqi qoşub rəqs etmək belə kifayətdir. Ən yaxşısı isə 10–15 dəqiqəlik açıq hava gəzintisidir.
